BALKONDA EVDE TERE YETİŞTİRMEK

Anavatanı Asya ve Kuzey Afrika kıtasıdır. Tek yıllık bir sebzedir. Hoş bir koku ve baharatlı bir yapıya sahiptir. Farklı yaprak formlarına sahip türleri vardır ülkemizde daha çok maydanoz yaprak formu ile roka yaprak formu özelliğine sahip türleri yetişir. Roka ekimindeki metot uygulanır, ekim yaptığımız bölge soğuk ise saksıların üzeri streç filim veya naylon ile kapatılarak tohumların çimlenme süresince sera koşullarının oluşturulması sağlanır.

Tere Yetiştiriciliği:

Tere tohumlarını süper marketlerden ya da bahçe malzemeleri satan dükkanlardan çok uygun fiyata alabilirsiniz. Tere; içinde zararlı maddeler bulunmayan, rahatça kök salabileceği nem oranı yüksek her çeşit toprakta rahatça büyüyen bir bitkidir. Elinizde toprak varsa onun kullanabilirsiniz. Öte yandan; tere yetiştirmek için biraz pamuk, kağıt havlu ya da tülbent yeterlidir. Terenizi düz bir tabağın ya da kullanılmayan bir kapağın içinde yetiştirebilirsiniz.  Seçtiğiniz ekim alanını ıslattıktan sonra tohumlarınızı yüzeye eşit bir biçimde dağıtın.

İpucu: Tohumları ekmeden önce kaynar su ile sulama yaparsanız toprağa mantarların ve bitki bitlerinin yerleşmesini önlemiş olursunuz.

Tohumlarınızın ektikten sonra düzenli sulama yapmalısınız; bitkilerinizin ne kurumasına ne de fazla su yüzünden çürümesine izin vermeyin. Tohumlar genellikle bir iki gün içinde filizlenir. İlk haftanın sonunda beş altı santim boyuna ulaşan terelerinizi toplayabilirsiniz

Fesleğen Yetiştiriciliği

Fesleğen mutfağın en sevilen otlarından biridir. Birçok farklı fesleğen çeşidi bulunmaktadır, zevkinize göre istediğinizi seçebilirsiniz. Tüm fesleğen çeşitleri sıcak güneşli yerleri sever ve bol suya ihtiyaç duyar.

Fesleğen yetiştirmek tere yetiştirmekten biraz daha zordur. Fesleğen tohumlarını da bahçe ve hobi malzemeleri satan yerlerde bulabilirsiniz. Fesleğen filizlenmek için güneşe ihtiyaç duyduğundan üzerini sadece ince bir tabaka toprakla kaplamalısınız. Filizlenme döneminde tohumlar sürekli nemli kalmalıdır. Tohumlar bir hafta içinde görünür biçimde şişer ve bir süre sonra bitkiniz yaprakları toplanabilecek boyuta ulaşır. Topladığınız yaprakların yerine yenileri büyüyecektir.

Roka ekeceğiniz toprağı önce çapalayın. Tırmıkla düzleştirin. Suyla hafif nemlendirin.

Ardından tohumları toprağa serperek atın. Üzerine ince bir tabaka toprak koyun. Hemen can suyu verin.

Tohumlar 5-7 gün sonra çimlenmeye başlar. Hava sıcaklığı düşerse tohumların çimlenmesi ve bitkinin gelişimi yavaşlar.

DÜZENLİ SULAYIN

Roka bitkisi günlük, düzenli bir şekilde sulanmalı. Sabah erken saatlerde ya da akşam serinliğinde sulanması iyi olur.

Yeterli sıcaklık ve rutubet varsa tohum ekiminden 30-40 gün sonra hasat olgunluğuna erişir.

Soğuğu sevmediği gibi çok sıcağı da sevmez. Yazın yüksek sıcaklıklarda yaprak kalitesi bozulur.

Yeterli rutubet olmazsa yaprakları küçülür. Lifleşme ve selülozlaşma başlar. Tadı acılaşır.

1 HAFTA İÇİNDE TÜKETİN

Roka yapraklarını toplarken (hasat ederken) köklerini zedelememeye dikkat edin. Makas veya bıçak ile günlük ihtiyacınız kadarını kırpın.

Roka toplandıktan sonra uzun süre muhafaza edilemez. Buzdolabında en fazla bir hafta taze kalır. Sonra sararıp bozulmaya, kokmaya başlar.

Rokayı bahçenizde çilek ve sırık fasulyesinin yanına ekmekten kaçının. Dereotu, nane, havuç, salatalık, patates, marul ve ıspanak ise yanına ekebileceğiniz sebzelerdir.

  EVDE BALKONDA DEREOTU YETİŞTİRMEK

 Dereotu ilkbaharda ekilir. Gölgede kalmayan, sürekli gün ışığı alan bir yer seçin.

Bahçenizin toprağını çapalayın. Bir miktar yanmış çiftlik gübresi atın.

Ardından ekeceğiniz yere dereotu tohumlarını serpiştirin. Elinizle toprağın üzerine hafifçe vurun ki tohumlar toprağın altında kalsın. Hemen sulayın. Ekilen tohumlar genelde 20 gün sonra çimlenir.

Fakat dereotu, çimlenme oranı düşük bir bitkidir. Yani her attığınız tohum çimlenmez. Bu nedenle, ekim aşamasında fazla sayıda tohum atmanız yerinde olur.

Dereotu müdahaleyi sevmeyen bir bitkidir. Çapalamaya gerek yoktur. Kendi kendine daha iyi büyür. Ama düzenli sulama yapmaya özen gösterin.

2 AYDA YETİŞİR

Dereotu 2 ay içinde hasat olgunluğuna erişir. Yapraklarını keserek toplayabilirsiniz. Ancak buzdolabında uzun süre dayanmaz. İhtiyacınız kadar toplayın.

Fotoğrafta da gördüğünüz gibi, yaz aylarında dereotu bitkisinin tepesinde çiçeklenme olur. Yaz sonuna doğru da tohumları oluşur.

Tohumları ekmek dışında kurutarak çay şeklinde içebilir veya yemeklere katabilirsiniz.

Dereotunu bahçenizde havucun yanında yetiştirmekten kaçının. Fasulye, salatalık, turp ve mısırı ise dereotuyla yan yana rahatlıkla ekebilirsiniz.

EVDE BALKONDA ISPANAK YETİŞTİRMEK

Ispanağın güçlü bir kök yapısı vardır. Kazık kök şeklindedir.

Ispanağı her tür toprakta kolaylıkla yetiştirebilirsiniz. Seçici değildir.

Bitkinin iyi gelişebilmesi için ekim yapacağınız alanda yeterli besin maddesi ve su bulunmasına özen gösterin. Toprağınız verimliyse ek gübre takviyesine gerek olmaz.

EKME YÖNTEMİ

Ispanak ekerken tohum kullanılır. Adı tohumdur ama aslında yalancı bir meyvedir.

Ekim için önce bahçe toprağınızı belleyin. Sonra tırmıkla düzleştirin. Tohumları havadan, aralıklı olarak serpin. Üzerlerini kapatıp toprağı sıkıştırın.

Ispanak yağmurlama şeklindeki sulamadan hoşlanır.

Tohum ortalama 10 günde çimlenir. Çimlenince fidelerin zayıf olanlarını sökün. Yabancı otları temizleyin.

Gün boyu güneş ışığı alan bölgelere ekmeniz yerinde olur. Gerçi gölge olan yerlerde de sıkıntı yaratmaz. Fakat ışığı bol alırsa, bitki sapının boyu kısalır. Bu da ıspanakta tercih edilen bir şeydir.

İlginizi çekebilir: Turp nasıl yetiştirilir?

HAVA KOŞULLARI ÖNEMLİ

Ne kadar dikkatli olursanız olun, hava koşulları ıspanak yetiştirmede birinci derece öneme sahiptir.

Erken ekilen ıspanaklar geç ekilenlere göre kış şartlarından daha fazla zarar görür. Azar azar ekerseniz daha sağlıklı ve lezzetli ıspanaklar yetiştirebilirsiniz.

Havalar ısınmaya başlayınca ekimi durdurun. Soğuyunca tekrar ekin. Sonbaharda ekilen ıspanaktan 5-6 ay ürün alınabilir.

BIÇAKLA KESİN

Hasadı bıçakla yapın. Ispanakların önce kalın yapraklı olanlarını toplayın. İnce yapraklılar büyümeye devam etsin.

Ispanak yapraklarının uçlarında sararma olması istenmeyen bir durumdur. Keza yaprak damarlarının belirgin olması da tercih edilmez.

Bahçenizde patatesin yanına ıspanak ekmeyin. Baklagiller, kereviz, bezelye ve soğanın yanına ise rahatlıkla ekebilirsiniz.

Turp kazık köklü bitkilerdendir. Ilık ve serin iklimi sever. Çok sıcaktan ve soğuktan hoşlanmaz.

İlkbahar ve sonbaharda bahçenizde boş bulduğunuz yerlere turp ekebilirsiniz. Çok kısa sürede verim alınabilen bir bitkidir.

Turp yetiştirirken genellikle ticari gübre kullanılır. Turplar taze çiftlik gübresinden hoşlanmaz. Çiftlik gübresi kullanıldığı takdirde gereken ölçüde kök oluşturamaz.

TOPRAK SEÇER

Toprak konusunda seçicidir. Nemli ve organik maddelerden yana zengin toprakları sever.

Uygun olmayan toprakta yetişen turplarda çatlama, şekil bozukluğu ve tadında acılaşma görülebilir.

Turp tohumları doğrudan toprağa serperek ekilir. Bol ürün almak için gün boyu güneş ışığı alan bir yer seçin. Ancak hafif gölgelik yerler de sorun olmaz.

Gün uzunluğunun turpun çiçeklenmesinde ve büyüklüğünde etkisi vardır. Uzun günlerde bitkinin çiçeklenmesi hızlanır. Çiçeklenme sonucunda da turpların büyümesi durur. Dolayısıyla, uzun günler turp için iyi değildir.

MARULLA YAN YANA EKİN 

Bitkiyi düzenli sulamak gerekir. Suyu yetersiz kaldığında turplarda çatlamalar meydana gelir.

Sulama sonucu toprakta oluşan kaymak tabakasını kırmak ve büyüyen yabancı otları temizlemek için çapa yapmalısınız.  

Hasat olgunluğuna gelen turpları, odunlaşma ve koflaşma olmadan toplamak gerekir. Toprakta uzun süre kalırsa tadı keskinleşir. İçi boşalır.

Turplar yapraklarından tutularak elle sökülür. Toprak nemli olursa bunu daha kolay yapabilirsiniz

Turpu marulla yan yana ekerseniz lezzetini artırmış olursunuz. Aynı zamanda, fasulye, ıspanak, havuç ve bezelyelerin yanına da ekilebilir.

Sakız Kabağı yetiştirmek:

Lezzetleri ve kullanım alanları farklı cinsleri vardır. Çeşitli tatlı ve yemekler yapılan kış kabaklarında bol miktarda A vitamini bulunur. Sakız kabağı gibi körpe yenen cinsler ise hazmı kolay ve düşük kalorili oluşu ile perhiz ve diyet listelerinde sıkça kullanılır. 
Kabak cinslerinde iklim ve toprak istekleri benzer özellikler gösterir. Ilık ve sıcak iklimleri sever. Soğukta çabucak bozulur. Humusça zengin, gevşek ve hafif kumlu topraklarda çok güzel yetişir.

Yazın dışarıda, kış aylarında ise seralarda yetiştirildiği için yıl boyunca körpe olarak tüketilir. Uzunca, cinsine göre beyaz, koyu yeşil veya çizgili olabilir. 

Kabakların ekim ve bakımı:

Kabak tohumları soğuklar geçtikten sonra doğruca dışarı ekilebilir. Erken ürün alınması isteniyorsa plastik torba veya saksılara erkenden ekilir ve ılık bir yerde çimlendirilir. Fideler havalar ısınınca dışarı ekilir. (İstanbul şartlarında tohumlar mart ayında içeri, nisan sonlarında ise dışarı ekilebilir.) Dışarıya fazla erken ekimlerde tohumlar çürür, çıkabilen fideler soğuklardan çok zarar görür.

Bol güneşli ve rüzgar almayan bir yer seçilir. Toprak bol gübre ile beraber derince kazılır ve işlenir. Bir metre aralıklı sıralar hazırlanır. Her sıranın üzerine birer metre ara ile 30�ar cm genişlik ve derinlikte çukurlar açılır. Üst toprak bir tarafa ayrılır. Bu toprak bir kürek gübre ile karıştırılır ve tekrar çukura boşaltılır. Çukura 2-3 cm derinlikte 3-4 tohum ekilir. Tohumlar filizlenince en kuvvetli tek fide bırakılır, diğerleri sökülür. Fideler 2-3 gerçek yaprak çıkarınca dikkatle çapalanır. Bir süre sonra ikinci çapa yapılır. Her seferinde fidelerin boğazları doldurulur. Sakız kabağına iki çapa yeter. Fideler lüzum oldukça aşırıya kaçmadan sulanır. 
Çok sık sulanan kabaklar yeşile kaçar ve meyve verimi düşük olur. Kabağın su isteği sabah saatlerinde yapraklarının pörsük halde oluşundan anlaşılır. Bu durumda doyasıya su verilir. 
Amatör bahçelerde yetiştirilen 3-4 ocak kabak bir ailenin ihtiyacını bol bol karşılar. Bol verim için kaliteli ve taze tohum kullanılmalıdır. 
Kabaklar istenilen büyüklüğe ulaşınca sapları bıçakla kesilerek toplanır. 

Kabak mantar hastalıklarına karşı eğilimlidir. Külleme, pas gibi hastalıklar kabak bitkisini sık sık rahatsız eder. Yapraklar bozulur, meyvelerde şekil ve renk bozukluğu, üzerinde kabarcıklar görülür. Verim çok azalır. Tedbir için bitkiler henüz fide halinde iken mantar ilacı (fungicide) ile ilaçlanır. İşlem her 3 haftada bir tekrarlandığı takdirde bitki uzun ve verimli bir mevsim geçirir.Bu arada, fideler büyürken yabani ot mücadelesi yapılır. Sonraları bozuk ve hastalıklı yapraklar vakit geçirmeden temizlenir. Kabakta böcek ilacı kullanmaya lüzum yoktur.

Kabak, tohum ekilerek yetiştirilen bir sebzedir. Tohumu da kabağın bizzat çekirdekleridir.

Tohumları saksıda çimlendirebileceğiniz gibi doğrudan bahçenize de ekebilirsiniz.

kabak gübreyi çok sever. Sonbaharda yahut ekim yapmadan 1 ay önce kabak ekeceğiniz toprağa yanmış çiftlik gübresi koymanızı öneririz.

Kabak tohumlarını saksıya ya da bahçeye ekmeden 1 gün önce suda veya nemli bir bezin içinde bekletin. Böylece daha kısa sürede çimlenir.

FİDE YETİŞTİRME

Tohumları saksıya ekecekseniz, toprağı önce fısfıs yöntemiyle nemlendirin. Kabak tohumlarını koyduktan sonra üzerine toprak ilave edin. Yine fısfıslayarak nemlendirin.

Saksının üstünü naylonla (streç film de olabilir) kapatın. Saksıyı serin bir yere koyun. Arada bir toprağın nemini kontrol edin. Kurumuşsa fısfıs yaparak nemlendirin.

10 gün kadar sonra çimlenme başlar. Örttüğünüz naylonu kaldırıp saksıyı ışık alan bir yere koyun. Ancak direkt güneş ışığı almamasına dikkat edin.

FİDELERİN EKİLMESİ

Saksıda yetiştirdiğiniz fideleri kökleri topraklı olacak şekilde bahçeye ekin. Saksıyı 1 gün önce sularsanız toprağıyla çıkarmak kolay olur.

Fideleri bahçeye ekmek için serin ve rüzgarsız bir gün seçin. Ekimden hemen sonra mutlaka can suyu verin. Fidelerinizi bol bol ve düzenli sulayın.

Tohumları atıp üzerlerini ince bir toprak tabakasıyla örtün. Can suyunu verin.Tohumları saksı yerine direkt bahçeye ekecekseniz önce toprağı düzleştirin.

Ektiğiniz alanı, saksıda olduğu gibi, şeffaf bir naylonla örtün. Düzenli olarak toprağı nemlendirin.

SIK SULAYIN

Yapraklarının pörsüyüp aşağı doğru sarkması bitkinin susuz kaldığı anlamına gelir.

Düzenli sulama yapın ki bu durum oluşmasın. Fakat sularken bitkinin yapraklarına kesinlikle su değdirmeyin.

Kabak sebzesi çok hızlı büyür. Hasat zamanında sık sulama yapmalısınız.

Kabağın lezzetli olması aslında yetiştirilme şekline bağlı değildir. Sık sık toplamanız ve bunu yaparken de küçük olanları seçmeniz daha önemlidir. Böylece her zaman lezzetli kabak yersiniz.

Kabağın yanına patates ekilmesi doğru olmaz. Ancak rahatlıkla soğan ve mısır ekebilirsiniz.